28/04/2018
sun yang 1500m freestyle
Ai quan tâm đến bơi lội thực tiến thì mời đọc nhé. Cảm ơn tác giả đã chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm.
BƠI ĐƯỜNG DÀI (Đỗ Minh Thơ, quản trị viên trang Bơi phượt đường dài đã viết )
"Giáo trình bơi lội" hy vọng sẽ giúp các bạn tham khảo để hoàn thiện kỹ thuật bơi trườn sấp (có người gọi là bơi sải- cũng được nhưng không chính xác cho lắm), giúp cho người bắt đầu nắm được nguyên lý luyện tập. Nghiên cứu ở đây thông qua thực hành, đối chiếu với kĩ thuật của các nhà chuyên nghiệp. Tuy nhiên, cách truyền tải ở đây nhằm vào đối tượng phổ thông, tất cả những người muốn bơi (chứ không hẳn những người có sẵn tố chất năng khiếu). Cách trình bày chủ yếu là nguyên lý- lý giải sự hình thành động tác để giúp mỗi người tự trang bị tư duy thực hành, đảm bảo thành công và hiệu quả, không đi vào chi tiết kỹ thuật. Nào, bạn hãy đọc chậm rãi và suy ngẫm:
Phần 1: Cách hiểu và quan niệm (điều này cần thiết)
1. Khái niệm và nhận thức cơ bản:
Yêu cầu: Với cá: "Bơi là di chuyển trong nước"; Với người: "Bơi là nổi trên mặt nước và di chuyển trong nước".
Mục tiêu: độ dài- XA; Thời gian- LÂU; tốc độ - NHANH. Tóm lại, mục tiêu cần đạt được của bơi lội đường dài là: (1) XA; (2) LÂU; (3) NHANH, xếp theo tự ưu tiên.
Việc xếp thứ tự ưu tiên của các mục tiêu giúp ta xác định yếu lĩnh kỹ thuật nào là chủ yếu và quan trọng hơn, đề ra phương pháp tối ưu để đạt được thành công (Xin được nói thêm, cũng như mọi môn thể thao, không có chuẩn mực với tất cả mọi người. Tức chuẩn chỉ tương đối. Mỗi người có cấu tạo cơ thể khác nhau nên kỹ thuật cũng cần khác biệt. Hơn nữa kỹ thuật của tất cả các môn thể thao cũng luôn phát triển, thay đổi theo kinh nghiệm và thực hành. Đơn cử, cách đặt tay trên nước của nhà vô địch Sun Yang được coi là kĩ thuật mới, hay tay vỗ bùm bụp làm nước bắn tung tóe mới đây cũng không phải là hạn chế như quan niệm trước đây. Những vận động viên Nhật Bản có cách quẫy chân rất mạnh mẽ lại không tốn sức. Như vậy, các kỹ thuật vẫn đang thay đổi do sự tìm tòi, sáng tạo).
Như vậy, với "Giáo trình", tôi xin giới thiệu kỹ thuật bơi đường dài với tính ứng dụng và đảm bảo hiệu quả thành công cao với mọi đối tượng muốn bơi kể cả thể chất không khoẻ chứ không dành riêng cho người có thể chất nổi trội như vận động viên.
Phần 2: Sự lựa chọn yếu lĩnh kỹ thuật tối ưu trong bơi trườn sấp- Free Style:
Như đã đề cập ở phần trước. Trườn sấp là kiểu bơi đẹp mắt và hiệu quả nhất trong bơi lội để đạt 03 mục tiêu: XA, LÂU, NHANH... (có người đã bơi được hơn 100km liên tục, chỉ có thể bơi trườn sấp). Đó chính là lý do tôi tập trung vào kiểu bơi này.
Bơi trườn sấp là kiểu bơi người duỗi thẳng và luôn nổi trên mặt nước. Tay luân phiên làm nhiệm vụ mái chèo tạo động năng cơ thể tiến về trước. Chân cũng luân phiên vẫy tạo cân bằng, đồng thời tạo động năng cho cơ thể.
Những yếu tố cấu thành của kiểu bơi trườn sấp:
2.1. Nổi và di chuyển có mối quan hệ bất di bất dịch:
Trong bơi trườn sấp, hiểu một cách tương đối, để làm nổi người là do động năng di chuyển cơ thể tạo ra, chứ không phải do tay đẩy xuống dưới để người trực tiếp nổi lên.
Do đó, nguyên tắc là: "DI CHUYỂN LÀ NỔI, NỔI DO DI CHUYỂN".
Như vậy, nếu ta bơi chậm mà cơ thể nổi được có nghĩa là động tác và tư thế chuẩn. Tức ta hãy luyện tập làm sao di chuyển càng chậm mà nổi lềnh phềnh thì càng tốt. Điều đó là thước đo đánh giá hiệu quả của động tác, khi ta bố trí thân người càng hợp lý thì chỉ cần di chuyển chậm, không tốn sức cũng giúp cho thân người nổi và có thể thở (Đây cũng là nguyên lý lý giải tại sao tư thế cơ thể bơi trườn sấp cần phải thẳng: phần 2.2 )
Làm sao để đạt được điều này? Có nhiều căn nguyên nhưng điều mấu chốt nhất trong bơi trườn sấp là lúc nào cũng có một cánh tay vươn dài ra phía trước trong suốt thời gian. Hãy nhớ kĩ điều này!
(Có thể có bạn nghi ngờ hoặc thấy rằng các vận động viên có cách áp dụng khác nhau, nhưng một lần nữa tôi xin khẳng định điều này đúng).
Khi cơ thể di chuyển, cánh tay vươn dài phía trước tận dụng động năng di chuyển để thân phần đầu và ngực luôn thăng bằng và nổi lên. Như vậy, điểm quan trọng là khi tay quạt nước đang làm nhiệm vụ thì cánh tay vươn ra phía trước phải đảm bảo một khoảng thời gian đủ lâu. Khi một cánh tay quạt nước và chân tạo động năng cơ thể, cánh tay ở vị trí vươn thẳng đó làm sao để tận dụng hết lực nâng do động năng di chuyển tạo ra. Khi một tay quạt nước, thời gian tay kia duỗi thẳng càng lâu thì cơ thể càng tận dụng được nhiều lực nâng và để (quan trọng nhé) không phải vội vàng, gấp rút làm động tác tiếp theo, hoặc để cơ thể tiếp tục trôi (nếu muốn). Đây là bí quyết và điểm khác biệt chủ yếu trong yếu lĩnh kỹ thuật bơi đường dài. Cơ thể bạn sẽ trôi như tàu lá, ok?
(Xin nói thêm: Ai tôn chỉ món bơi hùng hục trong bể hoặc đưa tiêu chí của bơi 100m thì miễn bàn! Người này thân thể vạm vỡ như vận động viên nhưng đứng bên bờ sông nước chảy thì chào. Chúng ta đang hướng tới việc một người bình thường sẽ có khả năng và can đảm để bơi qua sông hồ).
Lại nói về cánh tay quạt nước: Cánh tay này đang quạt nước thì chỉ với một mục tiêu hàng đầu là đẩy cơ thể tiến về phía trước, chứ không có mục đích đẩy xuống để cho người nổi lên (sai lầm thường thấy của một số người mới học bơi). Nhiệm vụ làm nổi cơ thể hoàn toàn thuộc về cánh tay đang vươn dài ra phía trước hay còn gọi là "lướt nước".
Tóm lại, một nguyên tắc bất di bất dịch cho bộ tay của người bơi trườn sấp là tay nào quạt nước thì tay còn lại vươn dài nhằm tận dụng động năng di chuyển và định tư thế cơ thể nổi một cách tự nhiên. Và muốn làm gì thì làm, lúc nào cũng còn một cánh tay trước mặt. (Xem thêm hình vẽ). Vậy là ta đã phân định nhiệm vụ, chức năng, muc tiêu chủ yếu của đôi tay. Tuân theo nguyên lý này, thông qua luyện tập tự đôi tay của các bạn thành chuẩn chứ không cần phải phải học một cách máy móc để tay theo góc này, tư thế nọ. Bạn cứ tập đi, dù có sai nhưng cứ tuân theo nguyên lý trên, tự sẽ chuẩn. Mà nếu không chuẩn theo vận động viên cũng không sao, vì bạn vẫn bơi qua được sông Hồng không cần phao.
2.2. Tư thế cơ thể của bơi trườn sấp
Tất nhiên, tư thế cơ thể bao gồm cả tay như đã nói ở trên. Nhưng ở đây nói rộng thêm về tư thế cơ thể. Chắc hẳn, hầu hết ai cũng đã từng được đi máy bay và hoặc hiểu về máy bay phản lực. Máy bay phản lực được nâng khỏi mặt đất là do động năng tiến về phía trước, nhờ độ chếch của cánh và thân máy bay tạo ra lực nâng. Tư thế cơ thể của bơi trườn sấp giống tuân theo nguyên lý nâng của máy bay phản lực. Do vậy, cánh tay vươn về phía trước, thân người và chân phải tạo ra một đường càng thẳng càng tốt có hướng chếch lên cao phía trước. Khi cơ thể có động năng di chuyển, nước tác động vào bề mặt cơ thể tạo ra lực nâng (Xem hình vẽ ).
Nguyên tắc bất di bất dịch là: CƠ THỂ THẲNG QUAN TRỌNG HƠN QUẪY ĐẠP MẠNH NHƯNG KHÔNG THẲNG.
Chừng nào cánh tay quạt nước đang còn hoạt động chưa về vị trí thì chừng ấy, vẫn có một cánh tay vươn dài tạo cho cơ thể một đường thẳng (tính trung bình chiều dài cơ thể khi bơi lúc nào cũng trên 2m). Khi cơ thể đang còn một động năng mạnh, cánh tay vươn dài này không được tạo cho cơ thể một đường không thẳng (tức là buông hoặc chúc xuống). Tôi gọi điểm mà một cánh tay vươn dài phía trước mặt gọi là giao điểm hay điểm nghỉ giữa hay tay, nơi chúng bàn giao vai trò cho nhau. Cánh tay vươn dài bắt đầu thay đổi sang nhiệm vụ kéo nước khi cánh tay kia đã được đặt ngay ngắn vào vị trí thay thế. Chu trình này có vẻ như chậm trễ nhưng sự chậm trễ này cực kì đáng giá. Nó làm cho cơ thể được nghỉ ngơi nhưng hiệu quả lại không hề thua kém việc quạt tay liên tục (như một guồng bánh xe), dường như nó tạo xung lực mạnh hơn. Cơ thể nghỉ ngơi sau từng chu kỳ cũng là một trong những điều kiện tiên quyết giúp ta điều hòa sức lực và nhịp thở cho đoạn đường dài. Tới đây bạn đã hiểu được lý do tôi đưa ra ở phần lý thuyết (Mục tiêu Xa rồi tới Lâu, cuối cùng mới là Nhanh), đó cũng là triết lý trình bày một cách logic của “Giáo trình” bơi đường dài freestyle này.
Xin nói thêm về đôi chân. Trong bơi đường dài, đôi chân không nói lên quá nhiều điều, tất nhiên, khi thuần thục nó đỡ cho đôi tay và làm tăng tốc độ đáng kể. Nhiệm vụ chủ yếu trước mắt là giữ cho chân thẳng, gối ít bị gập, biên độ dao động ở cẳng chân thấp, nhưng dứt khoát. Điều này giúp cơ thể thẳng như đã nói. Gần đây, đôi chân của các vận động viên đạt hiệu quả cao là vẩy như cá quẫy chứ không vẫy liên tục như truyền thống.
2.3. Thở trong bơi trườn sấp
Thở là một công đoạn quan trọng của bơi trườn sấp theo nhịp. Bơi trườn sấp là một kiểu bơi khó nhất trong việc xử lý, phối hợp giữa các bộ phận cơ thể. Chính vì vậy, đối với nhiều người, bơi trườn sấp tốn sức, nhanh mệt. Nhưng thực tế ngược lại, đây là kiểu bơi nhẹ nhàng, đỡ tốn sức và có thể bơi tung tăng như cá. Ở trên tôi có nhắc tới thước đo đánh giá hiệu quả của động tác là bơi càng chậm mà vẫn nổi người và dễ thở thì có nghĩa là động tác của bạn đúng và hiệu quả. Tại sao tôi nhấn mạnh lý do này? Nếu bạn phải bơi nhanh, ra nhiều lực mới đảm bảo nổi người và phục vụ cho việc thở thì không cần phải nói. Kể cả cục sắt nếu được kéo với tốc độ cao dưới nước thì nó cũng sẽ nổi lên mà thôi. Nhưng ở đây ta đang nói một câu chuyện là bơi thong d**g mà cơ thể vẫn nổi lềnh bềnh, thở dễ dàng mới là điều đáng giá nhằm chủ động và kiểm soát được mọi vấn đề trong một quãng đường dài trên mặt nước (khi thuần thục và cơ thể thích ứng thì có thể tăng tốc khi cần). Điều quan trọng nhất trong bơi đường dài là đảm bảo điều hòa năng lượng sức bền chịu đựng hàng giờ dưới nước. Vậy, luyện tập bơi chậm, tăng tốc độ chỉ khi nào đã thích ứng là nguyên tắc luyện tập để giúp cơ thể có sức bền để đi chuyển xa. Do vậy, các nguyên lý động tác đã trình bày là giúp cho việc ta lấy được hơi thở đều đặn, điều hòa được sức lực. Tôi sẽ không đi sâu chi tiết vào tư thế quay cổ thở như thế nào (vì quá dễ nếu tự xem youtube). Tóm lại, để luyện thở và điều hòa cơ thể tốt trong bơi đường dài ta có thể mở một cuộc thi: ai bơi chậm nhất. Điều này tưởng chừng như phi lý nhưng lại rất hợp lý có phải không?
Phần 3. Liên hệ thực tế, phân tích động tác của các vận động viên mà tôi cho là tối ưu
Trên cơ sở mục tiêu xếp theo thứ tự ưu tiên là XA- LÂU- NHANH, điều này được chứng minh sinh động trên thực tế.
3.1. Sun Yang: VĐV lập kỷ lục thế giới cự ly 1.500 m bơi trườn sấp
Đây là cự ly dài nhất trong các nội dung thi đấu chính thức bơi lội. Do xác định bơi xa là mục tiêu cao nhất, do vậy, tôi cho rằng Sun Yang đang là vận động viên có động tác chuẩn mực nhất. Thật vậy, khi xem clip trong cuộc tranh tài tại giải bơi Thượng Hải 2011, khi Sun Yang lập kỷ lục thế giới chặng 1.500m mất khoảng 14' cho thấy nhịp sải tay của VĐV này chậm chỉ bằng gần một nửa so với các vận động viên cùng tranh tài. Điều này chứng minh cho điều tôi phân tích động tác ở trên là đúng. Phân tích đã làm rõ cách phân chia giai đoạn, phối hợp chuyển động luân phiên giữa hai tay. Nói nôm na là hai tay phải biết “chờ” nhau, hoạt động phối hợp bắt buộc phải vào đúng thời điểm thích hợp để phát huy tối đa công năng từng cánh tay. Điều đó khiến cho chu trình của đôi tay có vẻ như chậm lại (tần số chậm) nhưng hiệu quả lại rất cao. clip so sánh Sun Y (đường bơi số 4) với VĐV bám đuổi thì thấy, tần số quạt tay của VĐV Cochrane (đường bơi số 2) nhanh gần gấp đôi Sun Y, nhưng vẫn bị Sun Y bỏ lại một khoảng cách đáng kinh ngạc! Hãy xem tại đây: http://youtu.be/u6uqZd8Tn3Y
3.2. Ian Thorpe: VĐV lập kỷ lục thế giới cự ly trung 400m bơi trườn sấp
Đây cũng là một VĐV thực hiện chuyển động của đôi tay theo nguyên lý tôi đã trình bày và giống cách ra tay của Sun Yang. Tuy nhiên, Ian Thorpe có lẽ kém hơn là đôi chân. Đôi chân của Ian Thorpe chỉ là vẫy đơn thuần, còn chân của Sun Yang là “quẫy” như cá. Các bạn có thể biết cá quẫy khác cá vẫy như thế nào rồi.
3.3. Micheal Phelps: VĐV lập kỷ lục thế giới cự ly 100 m bơi trườn sấp
Bơi ở cự ly ngắn thì thực ra không cần kỹ thuật phức tạp. VĐV giành chiến thắng chủ yếu hơn nhau thể lực, sức mạnh khả năng quạt tay, quạt chân, chỉnh cơ thể giảm sức cản và tạo ra tối đa lực đẩy. Bơi cự ly ngắn cũng không đòi hỏi một nghệ thuật về sức bền và phân phối sức lực, chỉ cần tối đa hóa việc ra lực và giảm sức cản là thành công. Kỹ thuật bơi ngắn có lẽ cũng có những khác biệt, không nhất thiết chuẩn mực giống như bơi đường dài. Và điểm mấu chốt mà tôi không luyện tập bơi ngắn vì: tính ứng dụng không cao. Nếu bạn chỉ biết bơi ngắn thì bạn rất khó xoay sở khi gặp vấn đề sông nước. Biết bơi dài, cuộc sống thơ mông hơn vì cảm thấy mặt nước mênh mông là môi trường mà ta có thể hòa mình vào trong đó, không còn cảm giác lo sợ. Nhất là những lần đi bơi phượt mặt nước tự nhiên mà ngắm cảnh. Ok, let's go...! (Xin gửi tặng những ai đam mê, cảm ơn!)
sun yang 1500m freestyle