16/04/2022
MỐI QUAN HỆ CỦA 12 ĐỊA CHI
--------------
*Điểm xuất phát
12 địa chi gồm có: Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi đó là theo quan niệm người Việt, khác với người Hoa, họ thay chi Mão bằng chi Thỏ.
Quá trình hình thành 12 địa chi này xuất phát từ quan sát thiên văn các chòm sao phân theo 4 phương của trời: chòm Thanh Long, Chu Tước, Bạch Hổ, Huyền Vũ nên ở trong phong thủy nhà ở, mộ phần có tứ thú là điều kiện cần để xem đất đó có khí hay không.
12 sao đại diện sao: Thất hỏa trư ( Hợi), Hư nhật thử ( Chuột), Ngưu kim ngưu ( Trâu), Vĩ hỏa hổ ( Hổ), Phòng nhật thố ( Thỏ/ Mão), kim Cang long ( Rồng/ Thìn), Dực hỏa xà ( Rắn - Tỵ), Tinh nhật mã ( Ngựa - Ngọ), Quỷ kim dương ( Dê - Mùi), Trủy hỏa hầu ( Khỉ), Mão nhật kê ( Gà - Dậu), Lâu kim cẩu ( Chó - Tuất).
Chuyện dân gian kể về cuộc thi của các loài vật để giải thích cho 12 địa chi, thực tế bản chất từ rất lâu đời người xưa quan sát tính tuần hoàn của thời tiết, đặc tính đặc trưng của động vật, hình dáng trừu tượng của các chòm sao mà đặt các con vật:
- Mùa đông trời lạnh như khí hậu đặc trưng phương bắc của địa cầu, vạn vật như ngủ vùi trong đất, lại thấy phương Huyền Vũ có chòm sao giống con chuột ( Thử) nên lấy Chuột là địa chi thứ nhất.
- Mùa xuân trời ấm áp, vạn vật sức sống mãnh liệt đầm trời nảy lộc, động vật thức giấc sau đợt ngủ đông, mở hang chui lên mặt đất kiếm ăn, lại nhìn về phương đông khu Thanh Long có chòm sao giống hình con Thỏ ,nên gán Thỏ làm 1 địa chi, người Việt thì dùng con mèo - Mão.
- Mùa hè trời oi nóng, cây cao lớn, hoa, quả nở, chín nhiều, động vật hoạt động mạnh nhất trong nhịp sống trong năm, trữu tượng hóa mùa này như thể giữa trưa trong này. Lại nhìn về phương nam khu vực Chu Tước có chòm sao giống hình con Ngựa nên lấy con Ngựa - Mã làm đại diện. Ở khu vực có chòm sao Trương giống hình con Hưu. Con Ngựa và Hưu là 2 con ưa vận động, nhưng mô tả sự cường tráng, biến đổi rõ nét thời gian thì dùng Mã hợp lý hơn Hưu là vì vậy.
- Mùa thu trời thường khô hanh, hơi lạnh ngày dần ngắn hơn, giống khu vực phương Tây ( Bạch hổ) của đất, vạn vật dần héo úa, trút lá, đổi mầu. Lại nhìn lên trời phương chính Tây - Bạch Hổ có chòm sao giống hình con Gà ( Kê- Dậu), lại xét thấy Gà có tập tính chu kỳ ổn định về thời gian, sáng giờ Mão gáy báo thức, chiều tối kiếm ăn rồi quay trở về nơi ở. Nên lấy Gà là địa chi
Người xưa cứ quan sát, trừu tượng hóa các biểu hiện của trời, đất, vạn vật mà lập thành 12 địa chi.
->Trong cách đặt tên này cũng thấy chú ý 3 nhóm hỏa, nhật, kim.
- Hỏa: có Trư (Hợi), Hổ (Dần), Xà( Tỵ), Hầu ( Thân) hay gọi là nhóm “ TỨ SINH” hiểu nôm na về thời gian giờ Dần thì mặt trời ló rạng, giờ Tỵ thì mặt trời gần đến cực điểm, giờ Thân thời điểm bắt đầu suy, giờ Hợi thì mặt trời gần tuyệt.
- Nhật: có Thử ( Chuột), Thố ( Thỏ/ Mão), Mã ( Ngựa- Ngọ), Kê ( Gà- Dậu) gọi nhóm này là “ TỨ CHÍNH hoặc TỨ VƯỢNG” gọi là CHÍNH bởi vị trí mặt trời so với trái đất, mặt trời ở lúc đỉnh điểm tại giờ Ngọ, mặt trăng sáng đỉnh điểm vào giờ Tý ( lúc mặt trời và mặt đất tạo góc 90 độ), còn giờ Mão, Dậu tạo góc 45 độ.
- Kim: có Long ( Thìn), Dương ( Dê- Mùi), Cẩu ( Chó- Tuất), Ngưu ( Trẩu - Sửu) nhóm này gọi là “ TỨ MỘ). Gọi là Mộ vì là thời điểm, nơi chuyển giao. Ví dụ giờ Thìn là lức mặt trời chuyển từ nắng nhẹ sang nắng gặt, giờ Sửu chuyển từ trời tối đen kịt lúc nửa đêm sang sáng một chút ít. Hoặc phân vị trí TỨ MỘ nằm vị trí xen kẽ giữa TỨ CHÍNH và TỨ SINH.